Degeneracja krążka międzykręgowego (dysku) jest często przyczyną bólu kręgosłupa, nosi wtedy nazwę „ból dyskogenny”. Dokładne określenie jak często ból ma charakter dyskogenny jest niemożliwe.Przyjmuje się, że 20-80% bólu kręgosłupa spowodowane jest chorobą krążka, ogromna rozpiętość spowodowana jest brakiem jednoznacznych metod diagnostycznych. Współczesne metody diagnostyki obrazowej pozwalają dość dokładnie określić stan krążków międzykręgowych. Zdrowy dysk jest wysoki, dobrze uwodniony, nie jest uwypuklony na brzegach.

Najwcześniejszą zmianą dostrzegalną w badaniu rezonansu magnetycznego  jest utrata wody przez jądro miażdżyste (wewnętrzna część dysku), a co z tym związane zmniejszenie elastyczności krążka. Prawidłowe jądro miażdżyste ma konsystencję żelu, dzięki czemu działa jak amortyzator. U niektórych osób z czasem dochodzi do odwodnienia – konsystencja staje się bardziej włóknista. Krążek nie jest w stanie amortyzować ogromnej siły ściskającej działającej na kręgosłup. Wykazano, że zwłaszcza pozycja siedząca nadmiernie obciąża kręgosłup. U części pacjentów odwodniony dysk zwany potocznie przez radiologów „czarnym dyskiem” może być źródłem bólu kręgosłupa (rysunek poniżej).

Odwodnione jądro miażdżyste jest o wiele słabsze, traci elastyczność. W związku z tym, po odkształceniu krążka na skutek działania siły ściskającej dysk nie wraca do poprzedniego kształtu – jego wysokość się obniża. Jeśli w międzyczasie dojdzie do pęknięcia pierścienia włóknistego – zewnętrznej „taśmy” łącznotkankowej opasującej jądro miażdżyste – dochodzi do wypukliny, czyli patologicznego przemieszczenia jądra miażdżystego. Wypuklina, jeśli skierowana jest ku tyłowi, może uciskać na korzenie nerwowe, co manifestuje się bólem (rys. 2). Należy zaznaczyć, że niewielka liczba wypuklin daje dolegliwość, wykazanie obecności wypukliny w badaniu radiologicznym prawie nigdy nie oznacza konieczności leczenia operacyjnego.

Z czasem samoistnie dochodzi do wygojenia pęknięcia krążka międzykręgowego. Ponadto nawet największe wypukliny jądra miażdżystego, po dalszej utracie wody, mogą znacznie zmniejszyć swoją wielkość. Również miejscowy stan zapalny ulega wyciszeniu (Rys.3), co często objawia się znaczna redukcją bólu. Ze względu na zdolność organizmu do gojenia i samoograniczania stanu zapalnego przyjmuje się, że choroba zwyrodnieniowa krążka międzykręgowego zazwyczaj ustępuje samoistnie, bez leczenia. Z punktu widzenia chirurga ważne jest, aby z całej ogromnej populacji pacjentów z degeneracją dysku wychwycić tych nielicznych, którzy wymagają pilnej interwencji.

Jeśli nie dojdzie do samowyleczenia proces degeneracyjny postępuje dalej. W miarę utraty wysokości dysku ciśnienie wywierane na sąsiednie kręgi staje się coraz większe. Dochodzi do przerostu stawów międzykręgowych, które również mogą uciskać korzenie. Drażnione trzony kręgów odpowiadają stanem zapalnym, co działa stymulująco na komórki kostne – zaczynają się one dzielić co objawia się tworzeniem wyrostków kostnych zwanych osteofitami. Tworzenie osteofitów, które mogą łączyć i unieruchamiać sąsiednie kręgi jest w pewnym sensie reakcją obronną: zespolenie sąsiednich trzonów powoduje ograniczenie ruchu a to z kolei redukuje ból.