Diagnostyka stenozy lędźwiowej
Diagnostyka rozpoczyna się od dokładnego zebrania wywiadu chorobowego. Należy określić rodzaj dolegliwości, ich czas trwania, ustalić czynniki, które je łagodzą i nasilają. Częstym, charakterystycznym elementem obrazu chorobowego jest tzw. chromanie neurogenne, czyli ból kończyn dolnych występujący po przejściu pewnego odcinka.Ustalenie dystansu chromania, czyli odległości, po której pojawiaja się ból (zobacz: Leczenie farmakologiczne bólu kręgosłupa) pozwala określić stopień zaawansowania stenozy a ponadto umożliwia monitorowanie postępu choroby. Na przykład zmniejszenie dystansu z 500 metrów do 100 w ciągu trzech miesięcy powinno przyspieszyć diagnostykę i ewentualne leczenie. Pewną trudność może czasem sprawiać odróżnienie chromanie neurogennego od chromania naczyniowego – choroby polegającej na zarastaniu naczyń kończyn dolnych, co objawia się podobnym zespołem bólowym po przejściu pewnego odcinka. Różnice ułatwiające diagnostykę podane są w tabeli poniżej.
Różnicowanie chromania neurogennego od naczyniowego
| cecha | chromanie neurogenne (stenoza) | choroba naczyń krwionośnych |
| częstość | zmienne nasilenie w różne dni | jednakowe nasilenie codziennie |
| pozycja stojąca | nasila dolegliwości | nie nasila dolegliwości, aby wywołać ból konieczne pokonanie określonego odcinka |
| podnoszenie ciężkich przedmiotów | nasila dolegliwości | nie ma wpływu |
| blednięcie stóp przy podnoszeniu nóg do góry | nieobecne | obecne |
| ustępowanie bólu po odpoczynku | wolne (często po ponad 30 minutach), odpoczywanie w pozycji stojącej często nie łagodzi dolegliwości, szybsza poprawa w pozycji leżącej | zatrzymanie się i odpoczynek w pozycji stojącej natychmiast łagodzi dolegliwości |
| jazda na rowerze | nie nasila dolegliwości | zwiększa ból |
Badanie neurologiczne
Badanie neurologiczne pozwala ustalić stopień zaawansowania choroby. Ocena siły mięśni oraz czucia w zakresie kończyn dolnych umożliwia obiektywne wykazanie przewlekłego ucisk korzeni nerwowych. Badania laboratoryjne nie mają znaczenia w ustaleniu rozpoznania, za wyjątkiem szczególnych przypadków, gdy przyczyną jest np. choroba infekcyjna.
Badania obrazowe
Badania obrazowe często mają znaczenie rozstrzygające. Przeglądowe zdjęcie RTG stosunkowo rzadko bywa pomocne – stenoza zazwyczaj spowodowana jest przerostem tkanek miękkich, niewidocznych na zdjęciu. U niewielu pacjentów można zaobserwować przerośnięte kości tworzące osteofity. Chociaż same osteofity rzadko bywają przyczyną stenozy, ich formowanie świadczy o zaawansowanym procesie degeneracyjnym. Ponadto przeglądowe zdjęcie pozwala zdiagnozować kręgozmyk, który zwłaszcza gdy jest zaawansowany może powodować zmniejszenia światła kanału kręgowego. O wiele czulszym badaniem jest tomografia komputerowa. Co prawda metoda ta również polega na wykorzystaniu promieni RTG, możliwa jest ocena światła kanału kręgowego na przekrojach poprzecznych. Czasem, aby lepiej zobrazować korzenie nerwowe i zidentyfikować miejsce ucisk pomocne może być badanie inwazyjne, gdy tomografię wykonuje się po podaniu środka kontrastowego do kanału kręgowego (przez punkcję lędźwiową). Historycznie duże znaczenie w diagnostyce stenozy miała mielografia – badanie polegające na wykonaniu zdjęcia RTG po wstrzyknięciu kontrastu do kanału kręgowego drogą punkcji lędźwiowej. Jakkolwiek było to badanie dość czułe, z uwagi na inwazyjność i konieczność podania kontrastu obecnie stosowane jest rzadko. Badanie rezonansu magnetycznego (MRI) jest zdecydowanie najczulsze, z uwagi na możliwość obrazowania tkanek miękkich, w tym korzeni nerwowych i więzadeł. Ponieważ MRI słabo obrazuje kości, czasem w celu poszerzenia diagnostyki lub dokładnego planowania zabiegu konieczne jest zastosowanie zarówno TK jak i MRI, a następnie porównanie tych badań. Inne badania, jak EMG (elektromiografia) wykorzystywane są sporadycznie.
