Kręgozmykiem określa się zmianę deformacyjną kręgosłupa polegającą na zsunięciu się jednego trzonu względem drugiego. Wynika zniewłaściwego połączenia sąsiednich kręgów prowadzącego do niestabilności.Kręgozmyk zaburza kształt kręgosłupa, w zaawansowanej chorobie widoczna jest nawet zmiana sylwetki ciała. Dodatkowo często prowadzi do zwężenia światła kanału kręgowego i ucisku na korzenie nerwowe. Pod względem etiologii rozróżnia się 5 głównych typów kręgozmyku:

Typ I

Nazywany kręgozmykiem dysplastycznym najczęściej występuje jako wada rozwojowa kręgosłupa na pograniczu trzonów L5 i S1.

Typ II

Kręgozmyk węzinowy Strzałką żółtą zaznaczono defekt węziny, białą kierunek ześlizgu.

Typ III

Jest nazywany kręgozmykiem zwyrodnieniowym i jest efektem zmian zwyrodnieniowych stawów kręgowych. Zmiany zwyrodnieniowe upośledzają ruchomość sąsiednich kręgów. Kręgozmyk zwyrodnieniowy występuje najczęściej u osób starszych, przesunięcie kręgu do przodu rzadko przekracza 1/3 długości trzonu. Brak jest również przerwy w łukach (kręgoszczeliny). Szczególną postacią kręgozmyku typu III jest tyłozmyk, czyli retrolisteza. W odróżnieniu od klasycznego kręgozmyku krąg poniżej przesuwa się ku tyłowi.

Typ IV

Kręgozmyk urazowy, jest wynikiem urazu kręgosłupa, gdy uszkodzeniu ulegają tylne struktury (łuki lub stawy międzykręgowe).

Typ V

Kręgozmyk patologiczny, powodowany jest zmianami własności mechaniczny kości.Kręgozmyk ma charakter wtórny, przyczyną osłabienia kości jest nowotwór, infekcja lub inne zmiany metaboliczne.

Typ VI

Jatrogenny, czyli spowodowany zabiegiem operacyjnym. Wiele często wykonywanych procedur chirurgicznych może osłabić kręgosłup na tyle, aby doszło do kręgozmyku. Jedną z nich jest laminektomia.

Stopień zaawansowania

Pod względem stopnia zaawansowania wyróżnia się 5 stopni choroby w tzw. skali Meyerdinga. I tak pierwszy stopień rozpoznajemy gdy tylna krawędź trzonu nie przekracza 25% długości trzonu poniżej. Konsekwentnie <50% to stopień drugi, <75 trzeci a 75-100% czwarty. Bardzo rzadki stopień piąty, zwany również spondyloptozą, polega na całkowitym zsunięciu kręgu. Najbardziej pomocne w stopniowaniu są badania RTG.kiego stopnia i kręgozmyk wysokiego stopnia. W kręgozmyku niskiego stopnia, czyli I i II stopień Meyerdinga (do 50% ześlizgu) w obrazie chorobowym dominuje ból. Najczęściej jest to ból kręgosłupa, lecz gdy dojdzie do uciśnięcia korzeni nerwowych w zwężonych otworach międzykręgowych może wystąpić ból promieniujący do kończyn dolnych – rwa kulszowa lub rwa udowa. W kręgozmyku wysokiego stopnia, czyli III i IV stopień Meyerdinga (ponad 50% ześlizgu) dominują objawy związane z deformacją, ból występuje stosunkowo rzadko. Pacjenci skarżą się na zmianę sylwetki ciała, zaburzenia chodu, osłabienie siły mięśni kończyn dolnych. Ponieważ kręgozmyk zmniejsza światło kanału kręgowego, u niektórych pacjentów może wystąpić tzw. chromanie neurogenne, czyli ból kończyn dolnych po przejściu określonego odcinka.